Probus 1 Oosterbeek

JAARVERSLAG 2019 / SECRETARIS PROBUS I OOSTERBEEK

 

Woord vooraf

De vaste plaats van samenkomst van de vereniging Probus I te Oosterbeek is hotel Campman, Hartenseweg 23 6871 NB Renkum. Van deze gelegenheid is ook in het verslagjaar maandelijks gebruik gemaakt, met uitzondering van de maand januari en (natuurlijk, in dit geval!) de maand augustus. Toen eiste het jubileum alle aandacht op – zie ook hier onder.

 

I              Lustrumjaar

Het jaar 2019 is een lustrumjaar met een extra accent: de datum ervan, woensdag 21 augustus, markeert het 40-jarig bestaan van de vereniging Probus I.

De voorbereidingen nemen veel tijd en energie in beslag en kosten ook in een ander opzicht iets: de contributie 2019 wordt, met het oog op dat lustrum, verhoogd tot € 190,= per jaar. (besluit 25 22 2019). Ook de kosten van het eens per vier jaar organiseren van een Interprobusbijeenkomst spelen bij de verhoging een rol. Dat alles neemt niet weg, dat de viering, die plaatsvindt in en om de Westerbouwing te Oosterbeek  (‘Waanzinnig uitzicht over de Rijn’ zegt de uitbater) buitengewoon geslaagd mag worden genoemd. Het thema was Ruslang: in de middag was er een lezing over iconen door Liesbeth Smulders en daarna een workshop: iedereen mocht zelf een icoon maken. Dit werd gevolgd door een Russisch buffet en daarna een optreden van het Arnhems Slavische Koor onder leiding van Svetlana Wielink.

 

II            De Oude, ofwel de Koude Herberg

De traditie van de maandelijkse borrel wordt ook in het verslagjaar levend gehouden; de enige uitzondering op deze spirituele regel is de maand augustus – dan wordt het 40-jarig jubileum gevierd en is er zeker gelegenheid met elkaar het glas te heffen.

 

III           Wijziging samenstelling bestuur

De secretaris, Paul Sikkema, dient te worden opgevolgd. In zijn plaats wordt Hendrik Jan Nieuwenhuis benoemd. (25 02 2019)

Mutatis mutandis geldt dat ook voor de penningmeester: Dick van Oord heeft wegens ziekte van Tom Bloemen diens functie tijdelijk op zich genomen; die zag zich door persoonlijke omstandigheden genoodzaakt zijn functie neer te leggen. In zijn plaats wordt  Bauke Haarsma benoemd. (21 10 2019)

Elke bestuurder heeft een zittingstermijn van 3 jaar. Dat zou betekenen dat de voorzitter, Jan van Hoeve, in 2020 zou moeten aftreden. Omdat zowel de secretaris als de penningmeester nog maar kort in functie zijn, biedt de voorzitter aan nog een jaar in functie te blijven; de vergadering neemt dat aanbod graag aan. (21 10 2019)

 

IV           Ledenbestand

               In de loop van het verslagjaar wordt een aantal nieuwe lezen in onze vriendenkring opgenomen: Huub Theunissen, Bauke Haarsma, Henry Ketelaars, Quinten Leijten en Jan Smallenbroek. Zij worden van harte welkom geheten, een welkom dat door de voorzitter werd onderstreept met de uitreiking van het hierbij behoren de speldje – gering in omvang, groot in betekenis.

 

V            Traditionele maaltijd

De traditionele Nieuwjaars- en boerenkoolmaaltijd werd op 28 01 genoten. Als gebruikelijk vindt die plaats in Hotel Campman te Renkum.

 

VI           Werkzaamheden excursiecommissie

Voor de voorjaarsexcursie gingen we naar Duitsland: Essen. ‘Ochtends een bezoek aan het Ruhr Museum wat een enorm terrein was van een oude kolenmijn. Uitgebreide lunch in Jagdhaus Schellenberg met een prachtig uitzicht over de Baldeneysee, een deel van de Ruhr.                  ‘s Middags een bezoek aan Museum Folkwang met een enorme collectie oude en moderne kunst.

De najaarsexcursie vond plaats in ‘s Hertogenbosch. ’s Ochtends een bezoek aan het Zwanenbroedershuis met een rondleiding; na de lunch was er de keus om het Brabants Museum te bezoeken of  – wat in dit jaar, gelet op de publiciteit eromheen, als iets bijzonders mag worden aangemerkt – de nabijgelegen tentoonstelling in het Design Museum over nazi – ontwerpen. Het Brabants Museum was de hoofdmoot; voor de tentoonstelling over nazi-design moest elk van de deelnemers zelf reserveren. Gelet op de persberichten – over de geladenheid van deze tentoonstelling – was enige behoedzaamheid raadzaam, aldus de commissie. De excursie was bedoeld voor de leden en hun partners; van deze mogelijkheid wordt royaal gebruik gemaakt. 

De oudejaarswandeling was in Vianen: vroeger stond hier het kasteel van de familie Brederode. De zeer deskundige gids wist er veel over te vertellen. We eindigden met een bezoek aan de Grote Kerk met het praalgraf van Reinood III van Brederode, gevold door de traditionele erwtensoeplunch met borrel.

VII          Jaarprogramma – inhoudelijke bijdragen van de leden [1]

Bij de vrijwel alle reguliere bijeenkomsten hield steeds een van de leden een lezing.

Dick van Oort vertelde bij de gelegenheid van de bijeenkomst van 25 02 2019 over leven en werken van  de kunstschilder Gerrit Willem van Blaaderen (1873-1935). De kunstenaar is voor de meeste leden onbekend, maar nadat Dick zijn lezing heeft gegeven, zeker niet onbemind. Net zoals de kunstenaar dat was in zijn eigen tijd; hij kon behoorlijk leven van de opbrengst van zijn werk. Dick en zijn vrouw werden gewonnen voor de kwaliteit van van Blaaderens werk door een schilderij (van een huis in Taormina) van diens hand. Zij kochten het – en daar begon het mee.

 

De vergadering van 25 03 2019 concretiseerde het woord  vrijwel in de eerste zin van dit hoofdstuk: op initiatief van Leo Kok en Paul Sikkema is mw. drs. Marie-Thérèse ter Haar aanwezig om een lezing te geven. Zij heeft Russisch en Ruslandkunde gestudeerd en is oprichtster van de Rusland & Oost Europa Academie, heeft diverse jaren in  Rusland gewoond en doet dat tegenwoordig nog zo’n vijf maanden per jaar. Over haar ervaringen en visie op het land heeft ze verschillende publicaties het licht doen zien. Haar drijfveer: een brug slaan tussen West- en Oost-Europa.

 

In vergadering van 29 04 2019 laat Allard Vorstman de leden kennismaken met een belangrijk thema in uiteenlopende culturen en uiteenlopende culturele contexten: iets dat hier gemakshalve het ‘streven naar het hogere’ zou kunnen worden genoemd. Een mensenleven kent een basisverhaal waarin de mens wordt opgeroepen op avontuur te gaan.  Sommigen volgen die oproep en gaan een weg die doorgaans veel beproevingen kent en waarin degene die de weg gaat uiteindelijk een gelouterd – beproefd, zo men wil – mens wordt. Het gaat in dat levensverhaal vaak om vernietiging van het ego en de eenwording met God, het goddelijke, het Al, Verlichting.

 

De bijdrage van Lex van Hattum op de vergadering van 22 07 2019 is anders van aard: hij vertelt over Tarot. Hij is daarbij zijn gekomen na een zware periode in zijn leven; kort nadien kwam hij in aanraking met Tarot; via een cursus in het kasteel van Lunas (Fr.) ^[2] raakte hij er op een vrolijke manier in geïnteresseerd. Tarot was eerst een Mamelukkenspel uit de 12^de eeuw; ontstaan in China is ook mogelijk. Het is in de Europese versie ontstaan in Italië en raakte van daaruit steeds verder verbreid. Lex vermeldt dat de kerk argwanend tegenover het spel stond (‘des duivels prentenboek’) – en dat voor die argwaan wel iets te zeggen viel: met het spel werden soms hele fortuinen vergokt. De mystieke en esoterische betekenissen die er soms in worden gelegd zijn, aldus Lex, onzin, maar wat overblijft is een fascinerende hobby.

 

In de vergadering van 23 09 2019 is het onderwerp van de lezing weer geheel anders: Sjef Langerwerf geeft zijn bijdrage de titel Vrijheid en Determinisme; met name de welzijnsbepalende rol van deze begrippen. Zijn lezing heeft een aanleiding die al wat verder in  het verleden ligt – een reeks programma’s van Wim Kayzer, waarin o.a. Oliver Sachs en Stephen Toulmin werden geïnterviewd en die voor Sjef aanleiding waren zich in wijsbegeerte te verdiepen.  Aan de orde komen het levenswerk van filosoof Daniël Dennett: ‘Van Bacterie tot Bach en terug’ en vervolgens een recent werk van theoretisch fysicus Klaas Landsman: ‘Naar alle onwaarschijnlijkheid’

De lezing eindigt (pas) om 22:00 uur. Ze kent een hoog abstractieniveau, wat niet betekent dat de aanwezigen niet, zij het ook hier en daar wat aarzelend, zouden willen, zouden kunnen ingaan op de wezenlijke – al eeuwenoude – vraag die ze aan de orde stelt:  wat is vrijheid? Bestaat vrijheid? Is wat we meemaken, beslissen et cetera, niet meer, niet anders dan een samenloop van omstandigheden?

 

De vraag ‘wat is vrijheid?’ wordt in de vergadering van 21 10 2019 door Leo Kok op een andere manier benaderd. Hij vertelt dat het oorspronkelijk de bedoeling was dat Sjef en hij elk een op de ander aansluitende lezing zouden maken. Dat bleek bij nader inzien onmogelijk.

Leo begint met een verwijzing naar een recent uitgekomen biografie van Joop den Uyl en de invloed van de econoom Keynes op hem. Daar kwam uit voort dat vrijheid het meest gebaat is bij spreiding van kennis, macht en inkomen. Dat is een (politiek) ethisch uitgangspunt, dat in de loop van de tijd als verouderd werd afgedaan: zijn opvolger Wim Kok besloot de ideologische veren af te schudden. Dat heeft echter alleen leegte opgeleverd  en er ontstaat dan ook  – opnieuw! – behoefte aan een visie. Zonder visie verwildert het volk,[3] want vrijheid is altijd relationeel bepaald – en is daarmee een ethische categorie. Verwezen wordt o.a. naar mensen als Ernst Bloch, Erich Fromm, Hannah Ahrend; niet voor niets (Duitse) Joden.

Ook revoluties hebben een sterke ethische component – ze komen voort uit verzet tegen slecht handelen van het hoogste gezag, dat de levens van de onderdanen aantast. Leo verwijst naar verschillende revoluties en de religieuze component ervan. Merkwaardig is overigens dat de oproep, de trekkracht van de utopie vaak juist van een seculiere kant komt!

In de vergadering van 25 11 2019 houdt Jan Smallenbroek een lezing over zijn hobby: Assyriologie. Dat is een voor (vrijwel?) alle andere leden terra incognita; vandaar dat een kort verwijzing naar de belangrijkste bronnen voor zijn lezing op zijn plaats is: Cultural Atlas of Mesopotamia by Michail Roaf; A History of the Ancient Near East by Marc van de Nierop en Ancient Mesopotamia by A. Leo Oppenheim.

Jan Smallenbroek laat een kaart zien van de streek waar de cultuur (culturen) waar zijn interesse naar uitgaat hun pied á terre hadden. De geschiedenis ervan kan worden bepaald in de tijd tussen + 7000 v.C. en + 3500 v.C. In het getoonde gebied zijn al zeer vroeg hoog ontwikkelde culturen ontstaan. Daar hoorde, behoudens al even hoog ontwikkelde zucht naar verovering, een geweldige urbanisatie bij. Zwaartepunt daarvan waren zowel het paleis als de tempel; de laatste dient men zich voor te stellen als een ziggurath. [4] Het paleis overvleugelde steeds meer de tempel. Tot de dag van vandaag is het belang van die vroege culturen te merken: het schrift – in concreto hier het spijkerschrift – vind er zijn  oorsprong.

VIII        Interprobus – Probusafdelingen Oosterbeek en Probus Landelijk

Er zijn ook contacten met de overige Probusclubs in ons gebied. Zo werd 11.11.2019 in het Fletscherhotel in Wolfheze een bespreking belegd tussen de besturen ervan. In concreto: de voorzitters en secretarissen. Kort samengevat: wij, Probusafdelingen in onze gemeente, lijken veel op elkaar en leiden een bloeiend en zelfs tevredenstemmend bestaan. Hoewel het volgende idee wat scepsis oproep bij de deelnemers aan de bespreking, wordt afgesproken opnieuw de uiteenlopende expertise van de leden van onze verenigingen aan de burgerlijke gemeente aan te bieden. In de eigen gelederen van Probus I is de maand hierop eenzelfde scepsis merkbaar, o.a. op basis van eigen ervaring van een van de leden. Deze zaak wordt hiermee als afgedaan beschouwd.

 

De voorzitter is – namens ons, als pars pro toto – aanwezig geweest bij de landelijke Probusbijeenkomst in Ede, in de Reehorst, 13 11 2019. Hij heeft die als zowel leerzaam (uitstekende lezingen!) als aangenaam ervaren. Hij attendeert erop dat de lezingen  op de site van Probus Nederland zijn geplaatst.

 

Op 28 10 2019 belegde Probus IV de gezamenlijke bijeenkomst van de Probusclubs in de gemeente Renkum. De bijeenkomst werd gehouden in onze eigen vergaderlocatie, Hotel Campman in Renkum. Er werd een fascinerend inkijkje gegeven van de handel en wandel van het (water)bouwbedrijf van Oord – het handelt welhaast zo wijd de wereld strekt. Geïnteresseerden worden verwezen naar de site www.vanoord.com/projecten.

 

XI           Slot

De lezer(s) die op onderdelen gedetailleerder informatie willen, worden verwezen naar de verslagen van de afzonderlijke vergaderingen. Die zijn te verkrijgen via een verzoek aan de secretaris, Hendrik Jan Nieuwenhuis, nieuwenhuish@gmail.com

w.g.: H.J. Nieuwenhuis, secretaris h.t. Probus I

[1] De inhoud van de lezingen is kort weergegeven. Voor uitvoeriger samenvattingen ervan wordt de lezer verwezen naar de verslagen van de vergaderingen.

[2] Los van Tarot een prachtig bouwwerk in een omgeving die de moeite van nadere, bedachtzame verkenning zeker loont.

[3] Om het met een Bijbelse verwijzing uit te drukken.

[4] Sporen zijn te zien in het Bijbelse verhaal  van de torenbouw van Babel; lezing van Genesis 9: 18-29 is in (o.a.!) dit verband aan te bevelen. (hjn)